Συναισθηματική πείνα vs Βιολογική πείνα

Η συναισθηματική πείνα ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία το άτομο θέλει να φάει χωρίς να υπάρχει η βιολογική πείνα και τις περισσότερες φορές περιλαμβάνει φαγητά με πολλά λιπαρά ή ζάχαρη. Το άτομο τρώει ενώ είναι ήδη χορτάτο και για εκείνη την ώρα ξεχνάει το όποιο πρόβλημα το οδήγησε σε αυτή την κατάσταση.
Προκειμένου το άτομα να ξεφύγει από τον κύκλο του συναισθηματικού φαγητού θα πρέπει αρχικά να κατανοήσει τη διαφορά μεταξύ συναισθηματικής και βιολογικής πείνας.

• Η συναισθηματική πείνα εμφανίζεται ξαφνικά και έχει την αίσθηση του επείγοντος και του υπερβολικού. Σε αντίθεση με τη βιολογική πείνα η οποία εμφανίζεται σταδιακά και δεν έχει την αίσθηση της απαίτησης της άμεσης ικανοποίησης.
• Η συναισθηματική πείνα καλύπτεται μόνο με συγκεκριμένα φαγητά με πολλά λιπαρά ή ζάχαρη, μπορεί, δηλαδή, κάποιος να καλυφθεί μόνο με σοκολάτα ή πίτσα και τίποτα άλλο να μην μπορεί να τον χορτάσει. Ενώ η βιολογική πείνα μπορεί να καλυφθεί με οποιοδήποτε φαγητό.  
• Η συναισθηματική πείνα οδηγεί σε μη συνειδητοποιημένη κατανάλωση τροφής. Μπορεί, δηλαδή κάποιος να καταναλώσει μεγάλη ποσότητα φαγητού χωρίς να καταλαβαίνει τι τρώει και πόσο τρώει από αυτό. Σε αντίθεση με τη βιολογική πείνα, κατά την οποία το άτομο είναι σε θέση να ευχαριστηθεί το φαγητό του.
• Στη συναισθηματική πείνα το άτομο συνεχίζει να τρώει μέχρι να νιώσει δυσφορία, ενώ στη βιολογική πείνα το άτομο ικανοποιείται όταν χορτάσει.
• Η συναισθηματική πείνα δε βρίσκεται στο στομάχι, αλλά στο μυαλό. Έχει την αίσθηση μιας ακατάσχετης επιθυμίας για κατανάλωση συγκεκριμένων γεύσεων και φαγητών. 
• Τέλος, συναισθηματική πείνα συνοδεύεται από το συναίσθημα της ντροπής, της ενοχής και της μετάνοιας. Σε αντίθεση με τη βιολογική πείνα που δεν συνοδεύεται ποτέ από τέτοια συναισθήματα, αφού το άτομο δίνει στον οργανισμό του αυτό που χρειάζεται.

Μόλις το άτομο καταφέρει να ξεχωρίσει τις δυο έννοιες, αυτής της συναισθηματικής πείνας και αυτή της βιολογικής, έπειτα είναι απαραίτητο να μάθει να σταματάει τη συναισθηματική του πείνα. Η διαδικασία αυτή είναι, ίσως η πιο δύσκολη αλλά γίνεται.
1.Αρχικά, πρέπει να αναγνωρίσει τα ερεθίσματα που του προκαλούν αυτό το αίσθημα.

• Άγχος. όταν το άγχος είναι χρόνιο οδηγεί σε υψηλά επίπεδα της ορμόνης του άγχους, της κορτιζόλης. Η κορτιζόλη διεγείρει την επιθυμία για γλυκά, αλμυρά και με μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρά φαγητά.
• Πιεστικά συναισθήματα. Το φαγητό μπορεί να είναι ένας τρόπος για προσωρινό καθησυχασμό ή ελάττωση δυσάρεστων συναισθημάτων.
• Άνια ή αισθήματα κενού. Συχνά κάποιος τρώει για να γεμίσει τα κενά της ζωής του ή γιατί δεν έχει κάτι άλλο να κάνει. Εκείνη τη στιγμή νιώθει γεμάτος και απομακρύνονται τα αισθήματα κενού.
• Παιδικές αναμνήσεις. Πολλές από τις παιδικές αναμνήσεις περιλαμβάνουν φαγητό, έτσι ένα μέρος της κατανάλωσης φαγητού καθορίζεται από νοσταλγία.
• Κοινωνικές επιδράσεις. Το να βγει κάποιος έξω να φάει με άλλους μπορεί να είναι πολύ χαλαρωτικό, μπορεί όμως να οδηγήσει σε υπερφαγία.

2. Κράτησε ένα ημερολόγιο συναισθημάτων.

Κάθε φορά που έχεις ένα επεισόδιο υπερφαγίας προσπάθησε να σκεφτείς τι ήταν αυτό που πυροδότησε τη συναισθηματική σου ανάγκη να φας. Κατέγραψε τι έφαγες ή τι ήθελες να φας, τι έγινε που σε αναστάτωσε , πως αισθανόσουν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την κατανάλωση φαγητού.

3. Βρες άλλους τρόπους να τροφοδοτήσεις τα συναισθήματά σου.

Η γρήγορη ανακούφιση από το άγχος μπορεί να βοηθήσει.

Εαν έχεις κατάθλιψη ή είσαι μόνος, τηλεφώνησε σε ένα φίλο, διάβασε κάτι ευχάριστο ή σκέψου κατι ευχάριστο.

Εαν είσαι αγχωμένος, βγες ένα περίπατο μόνος ή με παρέα,χόρεψε , κάνε ένα χαλαρωτικό μπάνιο, παίξε με μια μπάλα αντιστρες.

Εαν είσαι εξαντλημένος πιες ένα τσάι, άναψε μερικά αρωματικά κεριά κ.α.

Γενικά σε κάθε συναισθηματική σου κατάσταση προσπάθησε να αποσπάσεις την προσοχή σου από το φαγητό.

4. Βάλε φρένο στον εαυτό σου. 

Ίσως φαντάζει δύσκολο να επιβληθείς στο συναίσθημα της θέλησης φαγητού, ίσως προσπάθησες ήδη αλλά να μην τα κατάφερες. Η δύναμη σου όμως είναι μεγαλύτερη από τη συναισθηματική πείνα. Προσπάθησε πάλι.

5. Πριν ενδώσεις κάνε ένα διάλειμμα πέντε λεπτών με ρολόι.

Ανέβαλε το φαγητό σου για πέντε λεπτά, μην απαγορεύσεις στον εαυτό σου να ενδώσει σε αυτό που θέλει, απλά καθυστέρησέ το. ΄Για όσο περιμένεις προσπάθησε να καταλάβεις τι σου προκάλεσε αυτό το συναίσθημα. Θα δεις ότι η κατανάλωση θα είναι πιο ελεγχόμενη κάθε φορά.

6.Μάθε να αποδέχεσαι τα συναισθήματά σου.

Όπως είπαμε πιο πάνω η συναισθηματική πείνα καλύπτει τα διάφορα συναισθήματα τα οποία μπορεί να αναστατώσουν κάποιον. Αν αφήσεις τα συναισθήματα σου να βγουν στην επιφάνεια θα δεις ότι θα χάσουν την επιρροή του επάνω σου πολύ πιο γρήγορα από όταν θα πάλευες να τα καλύψεις.

7. Εφοδιάσου με υγιεινές συνήθειες.

Όταν είσαι σωματικά δυνατός, ξεκούραστος και χαλαρωμένος είναι πιο εύκολο να αντιμετωπίσεις την όποια δυσκολία εμφανίζεται στη ζωή σου.

Ξεκίνα κάποια άσκηση. Η άσκηση θα σε βοηθήσει να ελέγξεις τα συναισθήματά σου, θα αυξήσει την ενέργειά σου και θα μειώσει το άγχος.

Έλα κοντά με άλλους ανθρώπους.

Τέλος, βρες τον απαραίτητο χρόνο για την ξεκούρασή σου. Ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη ρύθμιση της παρόρμησης για φαγητό. Λίγο πιο αναλυτικά, η γκρελίνη που ρυθμίζει τα επίπεδα όρεξης αυξάνεται όταν το άτομο δεν κοιμηθεί αρκετά. Σε αντίθεση με τη λεπτίνη, την ορμόνη που ρυθμίζει τα επίπεδα κορεσμού, η οποί μειώνεται με την έλλειψη ύπνου.  

Συμπερασματικά, μάθε να ξεχωρίζεις τις δυο έννοιες και έπειτα μάθε να αποβάλλεις τη συναισθηματική πείνα. Αν μόνος σου δεν είσαι σε θέση να το κάνεις η καλύτερη λύση είναι να συμβουλευτείς επαγγελματία διατροφολόγο ή και ψυχολόγο ο οποίος θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τι είναι αυτό που που προκαλεί άσχημα συναισθήματα και πρακτικές λύσεις για να ελέγξεις αυτά τα επεισόδια χωρίς να αυξήσουν το βάρος σου.

Ελένη Νούλα

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος